کود هیومیک اسید یکی از کودهای آلی می باشد. مصرف این کود در کشاورزی جهت افزایش بهره وری و کیفیت محصولات، کاهش آلودگی محیط زیست و همچنین بهبود سلامت گیاهان مفید می باشد. استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی منجر به ایجاد مشکلات زیادی از قبیل عدم توازن عناصر غذایی خاک و تخریب ساختمان آن شده است؛ از این رو مصرف کودهای آلی رو به افزایش بوده که می توانند باعث بهبود خصوصیات و ساختار کلی خاک و همینطور حاصلخیزی آن گردند. هیومیک اسید از جمله کودهای بدون اثر مخرب زیست محیطی است که از آن به عنوان کود آلی دوست دار طبیعت نیز نام برده می شود.
مقادیر بسیار کم اسیدهای آلی، به علت وجود ترکیبات هورمونی، اثرات مفید و سودمندی در بهبود کیفیت و افزایش تولید محصولات کشاورزی دارند. آنها دارای دو نوع اسید آلی مهم به نام های اسید هیومیک و اسید فولیک هستند که جزء هیومین می باشند. در این مقاله از مجله سروش باران به بررسی نحوه و زمان مصرف هیومیک اسید، انواع، ترکیبات و نکات مهم مرتبط با آن میپردازیم.
اسید هیومیک یک ماده آلی تیره رنگ با خاصیت آنتی اکسیدانی است، که از ضایعات حیوانی و گیاهی که طی هزاران یا میلیون ها سال انباشته شده اند، تولید میشود. این ترکیبات به عنوان ماده آلی یکی از اجزای اصلی و اساسی خاک به شمار می رود و موجب افزایش میزان تهویه، بهبود تخلخل خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب و افزایش نفوذپذیری در خاک می شود.
علاوه بر آن، هیومیک اسید موجب بهبود کیفیت و مقاومت گیاه در برابر بیماری ها و آفات، و نیز باعث افزایش جذب عناصر غذایی می شود. با مصرف کود هیومیک اسید در خاک، می توانید محصولات خود را بهبود بخشیده و میزان بهره وری زمین کشاورزی خود را افزایش دهید.
این کود برای کشت و کار کلیه گیاهان باغی و زراعی همچون سیب زمینی، صیفی جات، سبزیجات، گندم، جو و گیاهان دارویی کاربرد دارد. کود هیومیک اسید برای گل های آپارتمانی هم بکار می رود.
وقتی حیوانات و گیاهان می میرند، برای استفاده ارگانیسم های دیگر مولکول های آن ها در خاک باقی می مانند. پروتوزوئید، کرم های خاکی، باکتری، قارچ و حتی حشرات، بقایای تازه را مصرف می کنند. پس از مدت زمان زیادی وقتی ماده در حال تجزیه، به وسیله چرخه های مختلف خورده شد و تغییر شکل پیدا کرد، یک ماده مقاوم به تجزیه باقی می ماند که هوموس یا گیاه خاک نامیده می شود (به این فرآیند هوموسی شدن می گویند).
هوموس یک واژه کلی بوده که به ترکیبات پایدار و به شدت پیچیدهِ مقاوم به تجزیه گفته می شود. هوموس از سه جزء تشکیل می شود: اسید فولویک، هیومیک اسید و هیومین. اسید فولویک و اسید هیومیک به علت نقشی که در ساختار خاک و انتقال مواد مغذی بین گیاه و خاک دارند، برای محیط های خاک سالم بسیار با ارزش می باشند.
در دهه 1960 میلادی، محققان و کشاورزان به دنبال راه حل هایی جهت بهبود کیفیت خاک و افزایش تولید محصولات بودند؛ چراکه نگرانی هایی درباره آسیب های احتمالی کودهای شیمیایی برای محیط زیست و سلامتی عمومی مطرح شده بود. در چنین شرایطی، پیدا کردن یک کود آلی که تا حدودی بتواند جایگزین کودهای شیمیایی شود، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود.
اولین بررسی های علمی درباره اسید هیومیک در دهه 1960 میلادی به وسیله دکتر ویلیام هانت در دانشگاه کالیفرنیا صورت گرفت. او به بررسی اثرات اسید هیومیک بر روی گیاهان و خاک پرداخت و به نتایج مثبتی در خصوص افزایش کیفیت و بهره وری محصولات دست یافت. در این دهه، استفاده از هیومیک اسید به عنوان کود آلی افزایش یافت. این کود ابتدا در کشورهای اروپایی همچون هلند و آلمان مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن در کشورهای دیگر نیز گسترش یافت.
امروزه در سراسر جهان کود اسید هیومیک مورد استفاده قرار می گیرد؛ اما این کود نمی تواند جایگزین کاملی برای تمامی کودهای شیمیایی باشد. خواص هیومیک اسید نظیر افزایش بهره وری و کاهش آلودگی محیط زیست، موجب شده که این کود به عنوان یکی از محصولات پرطرفدار در کشاورزی شناخته شود.
در مورد بهترین زمان مصرف اسید هیومیک، این نکته را باید به خاطر داشته باشیم که با توجه به اینکه اسید هیومیک سمی نیست، در تمام زمان ها می توان از آن استفاده نمود؛ اما به علت نیاز به مدیریت اقتصادی، بهتر است زمان های طلاییِ استفاده از اسید هیومیک را بشناسیم. در این بخش زمان های استفاده از اسید هیومیک در درختان و گیاهان مختلف را بررسی می کنیم.
بهترین زمان استفاده از هیومیک اسید برای درختان، می تواند ابتدای فصل رشد و پیش از بیدار شدن آن ها از خواب زمستانه باشد. این مرحله بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه ریشه گیاهان، تازه از خواب بیدار شده و لازم است مواد غذایی متعددی در دسترس گیاه قرار بگیرد. مصرف کود هیومیک اسید در این مرحله باعث جذب بیشتر عناصر و در نتیجه تقویت گیاه می شود. زمان تشکیل میوه، دومین زمان مصرف هیومیک اسید می باشد. در این زمان، درختان نیاز دارند عناصر متعددی را جذب کنند و از آن جایی که اسید هیومیک تأثیر مثبتی در فرآیند جذب دارد، استفاده از آن مفید می باشد.
برای باغات پسته، کود هیومیک اسید در سه مرحله مختلف مصرف می شود. مرحله اول مصرف این کود، در اوایل فصل بهار و همراه با آب استارت می باشد. مرحله دوم زمان ارزنی شدن خوشه های پسته است و مرحله سوم زمان پرشدن مغز پسته و حجم گیری آن می باشد. اگر تنها یک بار امکان استفاده از هیومیک اسید را دارید، توصیه می شود در مرحله اول یعنی اول فصل بهار از آن استفاده کنید.
در محصولات زراعی، زمان استفاده از کود هیومیک اسید بستگی به شرایط آب و هوایی، نوع محصول، خاک و تاریخ کاشت گیاه دارد. اسید هیومیک برای گیاهان زراعی اغلب در دو مرحله استفاده می شود. مرحله اول در بهار است (زمان کاشت بذر یا بذرمال در مراحل اولیه رشد گیاه از هیومیک اسید استفاده می شود). مرحله دوم در اواسط دوره رشد گیاه می باشد.
برای برنج در سه مرحله مختلف استفاده می شود. مرحله اول به صورت بذرمال قبل کاشت برنج در خزانه و پس از انتقال نشاء به زمین، در همان مراحل ابتدایی کاشت برنج، برای کاهش استرس گیاه استفاده می شود. مرحله دوم هنگام ساقه دهی برنج و مرحله سوم پیش از خوشه دهی این گیاه می باشد.
بهترین زمان مصرف هیومیک اسید برای گندم، با توجه به شرایط محیطی مختلف در مناطق گوناگون و نیاز گیاه به این ماده، ممکن است متفاوت باشد. در مجموع بهترین زمان مصرف این کود برای گندم، مرحله رشد و توسعه فعال گیاه می باشد. از اسید هیومیک در سه مرحله می توان برای گندم استفاده نمود. مرحله اول هنگام کاشت دانه گندم است. مرحله دوم هنگام شروع شکوفه دهی آن می باشد و مرحله سوم در زمان تشکیل دانه گندم می باشد.
برای گیاهان آپارتمانی، می توان پیش از جا به جایی گلدان در خاک آن، در زمانی که گل ها در حال گسترش هستند، هنگام پاجوش زدن گیاهان و تمام مراحل رشدی آن ها استفاده نمود. برخی از گیاهان آپارتمانی به مقدار زیاد به کود اسید هیومیک نیاز دارند. در مجموع توصیه می شود هر دو هفته یکبار برای آن ها از این کود استفاده نمود؛ اما تعدادی دیگر از گیاهان آپارتمانی، اگر بیش از حد از کود هیومیک اسید دریافت کنند، ضعیف شده و آسیب می بینند. پس بنابراین در مورد زمان استفاده از هیومیک اسید برای گیاهان آپارتمانی، بسته به نوع گیاه باید با کارشناسان مشورت کنید. شما می توانید از طریق شماره تلفن 02153857 با کارشناس سروش باران به طور مستقیم در ارتباط باشید.
متاسفانه فعالیت های انسانی سبب آلودگی و کم ارزشی خاک ها شده است. این فعالیت های انسانی (مواد ارگانیک) خاک را کاهش داده و حتی برخی از خاک ها را برای محیط و سلامت انسان مضر کرده است. یکی از علت های اصلی بی ارزش شدن خاک فرسایش می باشد.
در فرآیند فرسایش، سرعت از بین رفتن خاک های سطحی از سرعت جایگزین شدن آن ها بسیار بیشتر است. استفاده از کودهای شیمیایی(غیر ارگانیک)، همراه با شخم زدن های سالیانه، میزان هوموس خاک را کاهش می دهد. مواد ارگانیک برای احیاء خاک باید دوباره به خاک بازگردانده شوند و هوموس از بین رفته، باید از منبع خارجی دوباره به خاک برگردد. چون برای تولید طبیعی آن سال ها زمان نیاز است؛ پس باید از منبع خارجی استفاده کرد.
زندگی گیاه به فعالیت های بیولوژیکی خاک بستگی دارد و بدون مقدار و درصد مورد نیاز هوموس، این فعالیت های بیولوژیکی به شدت کاهش می یابند. خاک های سالم بین دو تا شش درصد مواد ارگانیک دارند. ولی محیط های کشاورزی متعددی، از خاک با سطوح کم ترِ مواد ارگانیک استفاده می کنند.
همانطور که اشاره کردیم، مواد هیومیکی از سه گروه اصلی ترکیبات آلی تشکیل شده است که این سه گروه عبارتند از: فولیک اسید، هیومیک اسید و هیومین. درصد عناصر مختلف در هر یک از این گروه ها متفاوت است.
در طول تاریخ کشاورزان برای تولید گیاهان سالم تر و محصولات بهتر، از اسید هیومیک استفاده کرده اند. امروزه مصرف اسید هیومیک، با توجه به دلایل ذکر شده در عنوان های قبلی، ضروری تر می باشد. تعدادی از فواید کود هیومیک اسید به شرح زیر می باشد:
انواع مختلف کود هیومیک اسید از نظر ترکیبات
انواع مختلف و گوناگون کود هیومیک اسید عبارتند از:
کود هیومات پتاسیم: کود هیومات پتاسیم، یکی از انواع پرمصرف کود هیومیک اسید می باشد. این کود شامل هیومیک اسید می باشد. استفاده از این کود موجب افزایش مقاومت گیاهان در برابر آفات و بیماری ها، افزایش کیفیت خاک، افزایش تولید محصولات و کاهش نیاز به کودهای شیمیایی می شود.
کود هیومات کلسیم: کود هیومات کلسیم شامل هیومیک اسید، کلسیم می باشد. این کود موجب افزایش جذب عناصر غذایی به وسیله گیاهان و همچنین بالا رفتن مقاومت گیاه در برابر تنش های مختلف می شود.
کود هیومات منیزیم: این کود شامل هیومیک اسید، منیزیم می باشد. استفاده از این کود سبب افزایش تولید محصولات و کاهش نیاز به کودهای شیمیایی می شود. هر یک از انواع این کودها دارای ویژگی ها و اثرات متفاوتی می باشند و بسته به نوع گیاه، خاک و شرایط اقلیمی و محیطی انتخاب می شوند.
انواع مختلف کود هیومیک اسید از نظر شکل فیزیکی:
کود هیومیک اسید پودری: هیومیک اسید پودری، یک نوع کود آلی می باشد که از مواد گیاهی تولید می شود. این کود با استخراج هیومیک اسید از مواد آلی و بقایای گیاهی مدفون شده (معادن زغال سنگ) تولید می شود. هیومیک اسید پودری، حاوی اسید هیومیک با وزن مولکولی بالا می باشد که می تواند موجب بهبود خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک شود. این کود به عنوان یک ماده آلی ارزشمند و مفید، می تواند به بهبود سلامت گیاهان و افزایش عملکرد آن ها کمک کند.
کود اسید هیومیک مایع: اسید هیومیک مایع، نوعی کود آلی است که حاوی هیومیک اسید و اسید فولیک می باشد. این کود با استفاده از فرآیند و روش خاصی، از مواد و بقایای گیاهی به دست می آید. اسید هیومیک مایع، حاوی اسید هیومیک با وزن مولکولی بالا و مواد آلی می باشد؛ که می تواند به بهبود ساختار خاک و کاهش فشار آبی خاک کمک کند. همچنین این کود منجر به افزایش جذب عناصر غذایی توسط گیاهان و افزایش عملکرد آن ها می شود. استفاده از اسید هیومیک مایع، مخصوصاً در خاک هایی با مشکلات شیمیایی و فیزیکی، می تواند موجب بهبود زمین های کشاورزی و افزایش عملکرد محصولات شود.
